Bedrijfscollecties vs. Museale collecties

Met een achtergrond in de museale sector ziet Demelza extra veel uitdaging in haar functie bij een bedrijfscollectie. Hoewel het in beide gevallen over het bewaren van historische objecten gaat, is het contrast groot. “Het verschil zit hem vooral in de toekenning van een bepaalde waarde aan een object. Waar een museumstuk vanzelfsprekend een bepaalde waarde bezit, moeten wij mensen voortdurend bij de hand nemen en ze vertellen dat het object waardevol is. Zo krijgen we regelmatig de vraag van Amsterdamse cafeetjes of ze niet een paar oude Heinekenflesjes kunnen krijgen voor op de bar. Ik leg dan uit dat dit helaas niet mogelijk is omdat die specifieke flesjes inmiddels zeldzaam zijn en een bepaalde historische en financiële waarde vertegenwoordigen. Mensen zijn dan vaak stomverbaasd”.

De historie binnen het bedrijf

Niet alleen buitenstaanders zijn verbaasd over de waarde en het belang van een historisch object uit de Heineken collectie. Zo vertelt Demelza dat het ook binnen het bedrijf een doorlopende taak is om mensen deze relevantie in te laten zien. Hoewel het erop lijkt dat de historie van Heineken al een prominente plek binnen het bedrijf heeft ingenomen. “Ja, dat klopt maar dat is niet altijd zo geweest. De afgelopen vier jaar hebben we echt kei hard gewerkt om te laten zien dat ons verleden nu nog steeds heel erg belangrijk is. Het verleden is niet alleen iets van vroeger. Het zegt iets over wie we zijn en welke keuzes we hebben gemaakt. Het is onze rol om mensen te interesseren voor iets waar zij normaal aan voorbij lopen”.

“We organiseren bijvoorbeeld zogenaamde inspiratiesessies voor allerlei verschillende teams binnen Heineken. We denken mee met het herschrijven van de ‘Company Purpose’. Daarbij gaat het om vragen zoals: Waarom doen we wat we doen? Waar komen we iedere ochtend ons bed voor uit? Om deze vragen te kunnen beantwoorden laten ook hoge management teams zich inspireren door het verleden van Heineken. Je kijkt dan naar wie je vroeger was, wie je nu bent en wie je in de toekomst wilt zijn. Je kan het verleden, het heden en de toekomst van het bedrijf gewoon niet los zien van elkaar”.

Bewijslast leveren

Een historische bedrijfscollectie wordt natuurlijk niet alleen bewaard om inspiratie uit te putten. Demelza en haar team zijn constant bezig met het beantwoorden van vragen vanuit het bedrijf, over het bedrijf. “We hebben veel contact met Corporate Affairs. Zij houden zich bezig met hoe het merk Heineken naar buiten communiceert. Naar de politiek, de alcoholbranche, de aandeelhouders, noem maar op. Zij moeten zich kunnen verantwoorden en wij leveren de bewijslast. Zo is er een telkens terugkerende discussie: de rode ster op het Heinekenlogo wordt in Oost Europa geassocieerd met het communisme – terwijl onze ster hier niks mee te maken heeft. Wij krijgen dan de vraag om met spoed het echte verhaal achter de rode ster naar boven te halen”*.

“Er zijn een aantal internationale bedrijven die hun historie geweldig positioneren. Bijvoorbeeld Nike. De Abstract-aflevering** over Nike heeft me heel erg geïnspireerd. Zij hebben een gigantische historische collectie. In de aflevering krijg je hiervan een greep te zien, allemaal geplaatst in de context van de tijd. Bijvoorbeeld oude ontwerptekeningen en nooit-uitgebrachte modellen, zoals een zelfstrikkende schoen. Toen dacht ik: ja, dit is pas storytelling. Je wilt laten zien dat je onderdeel was van een bepaalde tijd. Naar aanleiding van die documentaire hebben we contact gehad met Nike Archives. Zij hebben overigens ook een hele goede naam, DNA – Department of Nike Archives. Hoe toepasselijk!”.

* Benieuwd naar het verhaal achter de rode Heinekenster? Zie dit filmpje.

**Beschikbaar in Nederland via Netflix.

“Maar ook Coca Cola doet het goed, zij hebben een grote ‘Experience’ in Atlanta. Het is ook een van de weinige merken waarvan mensen bereid zijn iets te kopen wat in feiten gewoon reclame is; oude lichtbakken en posters, dat soort dingen. Maar het wordt gezien als vintage, met het merk komt een gevoel. Dat is ook mijn wens voor Heineken. Maar Heineken heeft de afgelopen jaren veel campagnes gevoerd waarbij is ingezet op een jong, hip en fris imago. Er is dus een hele generatie die ons niet meteen associeert met ambacht, kwaliteit, historie en warmte. Je ziet dat de markt nu aan het veranderen is. Kijk naar de opkomst van kleine brouwerijtjes en het bewustzijn van mensen rondom wat ze eten en drinken. Daar kunnen wij als historische afdeling een rol in spelen voor Heineken. We hebben prachtige verhalen over waar we vandaan komen, waar het product vandaan komt, hoe we het vroeger maakte en hoe we het nu maken”.

Kwetsbaarheid houdt je scherp

“Geschiedenis zal nooit het belangrijkste onderdeel van een onderneming zijn. Als het niet goed gaat met een bedrijf, dan ben je als historische afdeling altijd als eerste slachtoffer. Ook bij Coca Cola en Nike zie je deze obstakels. Je bent nu eenmaal niet essentieel voor de business. We hebben daarom altijd iets te bewijzen. Ik vind dat niet noodzakelijkerwijs iets slechts. Je moet voortdurend zoeken naar je toegevoegde waarde. Dat houdt je scherp, daar ben ik van overtuigd. Je moet jezelf serieus nemen anders word je ook niet serieus genomen”.

Tijd om stil te staan

“Maatschappelijke trends hebben impact op een bedrijf. Dat was vroeger zo en dat zie je nu nog steeds. En dat zie je dan ook weer terug in de collectie. Zo is er momenteel een steeds groter besef van de impact van alcohol op je gezondheid. Dat heeft invloed op hoe mensen bier consumeren. Als bedrijf moet je daar op anticiperen. In dit geval doet Heineken dat door de introductie van Heineken 0.0. Dat is voor ons echt een historische gebeurtenis. Dat kan je concluderen wanneer je kijkt naar hoe er in het verleden met het Heinekenmerk en het product is omgegaan, hoe weinig er eigenlijk mee kon. Sinds jaar en dag schenken wij pils en niks anders. Dat was een bewuste keus”.

“We hebben dus ook hele nieuwe objecten in de collectie. Dan pak ik het netjes met handschoenen aan terwijl je het ook gewoon nog in de supermarkt kan krijgen. Dat is wel een grappige contradictie, hoe moderner het object, des te minder het besef er is dat het bewaard moet blijven. Nu zijn er nog 5000 van dus waarom zouden we zo ingewikkeld doen? Maar volgend jaar zijn er nog maar 2 want dan heeft iedereen het al weggegooid, behalve wij. We leven in een tijd waarin de technologie, de productieprocessen, maar ook de wensen van de consumenten snel ontwikkelen en veranderen. Het is lastig, maar soms wel noodzakelijk om ergens bij stil te staan. Als historische afdeling bieden wij daar ruimte voor. Dat zie ik als een bevoorrechte positie binnen het bedrijf”.

Tekst: Vera Smeets
Fotografie: Twycer
Datum: 2 april 2019